Exposities – Publicaties

2019: mei-juni       Papageno Art Gallery Destelbergen / samen met juwelen van Danielle Goffa

2018:/ 2 -10/ 06 – Kunst en Kasseien Begijnof Moreelshuis Mechelen

/25-26 /08           – Kunstenaarsroute Zemst

2017: 07-29/10   – Hangar 311 Mechelen / samen met juwelen van Danielle Goffa

: 22/04 – 14/05   – Huis Hellemans Edegem

2015: 03-25/10  – Global Art Tongeren

Publicaties

Atelierbezoek februari 2022 door Guy van Hoof en Guido Devos, publicatie van dit artikel in “De Vos” Eenmansschrift uitgegeven door Guido Devos

DOOR HET OOG VAN VROUWEN…

Wat mij onmiddellijk opviel waren de ogen, van die grote ogen die als een telescoop op de wereld zijn gericht, een tikje uitdagend, dat mag wel, of zelfvoldaan-voldaan, vrij moedig of koket. Ik heb het hier nu even niet, begrijp me goed, over de kunstenares, Alma Van Win, die ik op uitnodiging van Guido Devos ben gaan bezoeken in haar atelier om vooral de reeks schilderijen te bekijken die ze heeft gerealiseerd onder de titel Sterke Vrouwen. Dat maakt een mens nieuwsgierig, en misschien als man nog iets meer, des te meer omdat een van de popmuzieknummers die ik verkies I’m a man van Chicago is. …maar ik kijk nooit (te) diep in de ogen van een vrouw die ik niet ken, vooral met de huidige Me To-beweging. Nee, zegt Alma, en ik geloof haar, ik heb natuurlijk niets tegen mannen -dat stelt me gerust- maar ik vind en vele van mijn generatie en ook al daarvoor zijn van oordeel dat vrouwen te vaak ‘onder de radar’ blijven, dus niet voldoende naar waarde worden geschat of onvoldoende kansen krijgen. Vrouwen hebben inderdaad moeten opkomen voor hun eigen rechten, voor stemrecht, voor arbeid, voor gelijk loon, ga zo maar door, het werd allemaal niet voor vanzelfsprekend gehouden.
Godsdiensten speelden er, en nog, een belangrijke rol in, door de vrouw af te schilderen als ondergeschikt aan de man, ze werd ‘geduld’ omdat ze voor het nageslacht zorgde en het huishouden deed. In een breder perspectief gezien was dat natuurlijk een uitvloeisel van de tijd, net als de slavernij die ook niet door iedereen per se als slecht werd beschouwd. En net zoals in de negentiende eeuw werd aanvaard dat er grote gezinnen nodig waren omdat de arbeiders en boeren nu eenmaal werkkrachten nodig hadden, en dat terwijl de graaf of andere edelen op hun kasteel er weloverwogen voor zorgden niet meer dan een of twee kinderen op de wereld te zetten.
Het was onrechtvaardig, om niet te zeggen, onmenselijk van politiek en kerkelijke overheid om de situatie te laten zoals ze was want het was nu eenmaal de beslissing van God om de mensen te maken tot wat ze waren, een voorbestemming die toevallig altijd wel dezelfde groep ten goede kwam. Niemand zal me kwalijk nemen als ik zeg dat het niet alleen een man maar zelfs een erg overtuigde katholieke priester was, Daens, die door zijn moedig optreden ten voordele van de arbeidende klasse werd uitgemaakt voor socialist -toen nog een scheldnaam- , door het slijk werd gesleurd, gebroodroofd werd tot en met een excommunicatie, wat volgens mij zo goed als een tochtje naar de hel betekende. Dan moet ik denken aan Galilei Gallilei die onze kennis over het heelal voor altijd veranderde maar voor zijn op dat ogenblik controversiële bevindingen een huisarrest en publicatieverbod kreeg, door de wijsheid van een onfeilbare paus, wat bewijst dat mannen in een mannenwereld ook gevechten moeten leveren.

De titel zegt duidelijk waar het om draait, portretten van vrouwen die Alma zijn opgevallen, die indruk hebben gemaakt, vrouwen die een verandering in de maatschappij hebben teweeg gebracht of voorstellen gedaan die de veranderde maatschappij in de goede richting deden evolueren, daar waar mannen de plak zwaaiden en het politiek voor het zeggen hadden, of gewoon de boel verziekten.
Er is een mooi portret dat Alma maakte van de Nederlandse Arlette Jacobs (1854- 1929), misschien niet zo bekend, al was zij de eerste vrouw in haar land die promoveerde in de medicijnen en ze kwam op voor geboortebeperking om de last van de vrouwen in te grote gezinnen te verzachten. Ze lag mee aan de basis van de oprichting van de Wereldbond voor Vrouwenkiesrecht. Daarnaast vond zij een gelijkwaardige behandeling voor mannen en vrouwen belangrijk. Ja, misschien zit daar wel de sleutel, namelijk dat de hele mensengemeenschap geëmancipeerd wordt.
Van Win woont ruim en haar atelier is navenant; een kunstenaar kan die ruimte en het licht dat binnenvalt goed gebruiken, terwijl een schrijver zich al tevreden stelt met de hoek van een tafeltje in een café om noties te maken. De schilderijen van Van Win zijn van een gemiddeld groot formaat, met zoals gezegd die ogen die zich in die van de toeschouwer boren, als het ware om belangstelling op te eisen.
Een mooi eerbetoon aan Edith Piaf, de straatmus genoemd maar met een stem die galmt als torenklokken. Een vrouw die het niet gemakkelijk had maar, en dat is de rode draad van deze serie schilderijen, doorzette om haar doel te bereiken. Portretten met karaktertrekken, dat zeker, met vastberadenheid, tegelijkertijd is er in een mensenleven altijd de onzekerheid aanwezig, de angst voor afwijzing en falen. Alma Van Win heeft, denk ik, vooral een beeld willen tonen van triomferende vrouwen, niet uitbundig maar met het innerlijke besef dat ze een prestatie hebben geleverd. Bij Coco Chanel met een kleine trek van scepticisme om de lippen, bij de Amerikaanse schrijfster Toni heeft de kunstenares ervoor gekozen een veelzeggende tekst op het canvas aan te brengen. Camille Claudel is een goed voorbeeld van een talenvolle vrouw die door de tirannieke beeldhouwer Rodin tot ziekte en depressiviteit werd gebracht: de macht van de sterkste…
Een kleiner formaat portretteert de Engelse schrijfster Virginia Woolf, die een redelijk aantal belangrijke literaire zusters heeft gehad als, om er slechts een handvol te noemen, de Brontës, Jane Austen, Daphne du Maurier, Pearl Buck, Simone de Beauvoir. Of de wat vergeten Italiaanse Nobelprijswinnares Grazia Deledda die schreef over een andere cultuur en een andere tijd, maar op basis van een universele geest, of nog Kath. Mansfield, en diegenen die zich schuilhielden achter een mannelijke voornaam als George Sand en George Eliot. Schrijven ging de dames blijkbaar beter af dan schilderen, en dat had natuurlijk ook weer alles te maken met de normen die de tijd oplegde.
Portretten zijn statisch, eendimensionaal, en ze spreken niet, daarom is het de kunst ze op een manier voor te stellen dat de toeschouwer zich wil gaan verdiepen in de levens erachter. Van Win gebruikt geen uitbundige kleuren, veeleer een iets rustiger, ingetogen, palet. Een zekere soberheid zou je het kunnen noemen, zodat de intrinsieke kracht van binnen uit naar buiten stroomt. Een groot portret geeft op uitbundiger wijze de Frans Amerikaanse zangeres en danseres Josephine Baker weer, op meer dan één vlak een opmerkelijke figuur. Dat hele recept wordt voor ons in kaart gebracht door de ogen van een vrouw, de schilderes Alma Van Win die dan wel vrij klassiek te werk gaat in de uitbeelding van haar figuren, anderzijds duidelijk makend dat ze wil ingaan tegen conventies of achterhaalde clichés en opvattingen. De vrouw van deze tijd is geïnformeerd en wil zelf beslissingen kunnen nemen, dus ook de verantwoordelijkheid dragen.
Het doet mij denken aan de recente film L’événement, een verhaal dat zich afspeelt in 1963 toen het niet voor de hand lag om in Frankrijk een abortus te laten uitvoeren, naar de Franse schrijfster Annie Ernaux. De prent wordt in zekere zin provocerend genoemd omdat de werkelijkheid onverbloemd werd weergegeven. Tijden veranderen, cultuurverschijnselen, gebruiken en morele codes worden aangepast door mensen, vrouwen en mannen, die voor bepaalde rechten opkomen. Tenslotte gaat het in principe over macht uitoefenen en onderworpen zijn. Bewustwording is daarbij een noodzakelijke voorwaarde tot veranderingen, en Alma Van Win draagt op dat vlak zonder twijfel haar talentvolle steentje bij.

Guy van Hoof